Ευχαριστώ τις διαχειρίστριες της ομάδας “Χορτοφάγοι γονείς | Vegan parents”, και τις Frances McCormack, Δήμητρα Ανδρίτσιου, Μαρίνα Λ. για σχόλια και συζήτηση κατά την συγγραφή του κειμένου. Η ευθύνη για λάθη και παραλείψεις είναι δική μου. Το κείμενο συνυπογράφεται από την διαχείριση των ομάδων facebook:
“Χορτοφάγοι γονείς | Vegan parents”
“Vegan Larissa”
“Vegan τρόπος ζωής: Υποστήριξη-βοήθεια-απορίες”
-----------------------------------------------------
Κάποιες λέξεις υποδηλώνουν κάποια αρετή. Κάτι επιθυμητό, κάτι ευκταίο, κάτι πολύτιμο. Όπως η λέξη “vegan”.
Vegan είναι το άτομο που δεν τρώει, δεν φορά, δεν χρησιμοποιεί ζώα για κανέναν δικό του σκοπό. Ιδού ο επίσημος ορισμός του βιγκανισμού από την Vegan Society (1944).
"Veganism is a way of living which seeks to exclude, as far as is possible and practicable, all forms of exploitation of, and cruelty to, animals for food, clothing or any other purpose."
Όποιος εφαρμόζει αυτήν την αρχή στη ζωή του λέγεται vegan.
Η λέξη vegan χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός ενός προσώπου για το οποίο μιλούμε. Για παράδειγμα: η Μαρία είναι vegan (πρόσωπο). Vegan πρόσωπο σημαίνει ότι το πρόσωπο φέρει την ιδιότητα του vegan ως μόνιμη ιδιότητα. Επιθετικός προσδιορισμός σημαίνει εξ ορισμού “μόνιμη” ιδιότητα, βλ. [1] και [2]. Ιδού ένα παράδειγμα από τον σύνδεσμο [1]:
«Ήρθε ο όμορφος Νίκος.
Η λέξη "ο όμορφος" είναι επιθετικός προσδιορισμός, γιατί δίνει στο ουσιαστικό "ο Νίκος" μια συγκεκριμένη και μόνιμη ιδιότητα· αυτό σημαίνει ότι την ιδιότητα αυτή (όμορφος) ο Νίκος την έχει τώρα αλλά θα την έχει και σε λίγο και αύριο και μεθαύριο..».
Εκτός από το να περιγράψει πρόσωπα που φέρουν την μόνιμη αυτή ιδιότητα, η λέξη “vegan” χρησιμοποιείται και για να περιγράψει άψυχα πράγματα και εμπειρίες που εξυπηρετούν (είναι συμβατά με) την vegan ζωή. Βίγκαν εστιατόριο. Βίγκαν φαγητό. Βίγκαν γλυκό. Βίγκαν κρουαζιέρα. Βίγκαν διατροφή. Η χρήση του επιθετικού προσδιορισμού μάς κάνει ξεκάθαρο αν το άψυχο είναι βίγκαν ή όχι. Ή αν είναι κατάλληλο για vegans ή όχι. Δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση. Ή είναι, ή δεν είναι. Μια σαλάτα που δεν είναι vegan δεν μεταμορφώνεται σε vegan άπαξ και την καταναλώσει κάποιος vegan. Ένα παλτό που δεν είναι vegan δεν μεταμορφώνεται σε vegan άπαξ και το φορέσει κάποιος vegan.
Ας επιστρέψουμε στα έμψυχα όντα.
Μεταξύ των προσώπων που φέρουν την ιδιότητα του vegan, κάποιοι είναι επαγγελματίες. Είναι δηλαδή vegan επαγγελματίες. Ο αντίστοιχος όρος στα αγγλικά είναι “vegan professionals”. Υπάρχει π.χ. ο vegan γραφίστας, ο vegan γιατρός, ο vegan διαιτολόγος, ο vegan κομμωτής, ο vegan γυμναστής, ο vegan βιοκαλλιεργητής, ο vegan εκπαιδευτής σκύλων, ο vegan καθηγητής γεωμετρίας, ο vegan μαθηματικός, ο vegan φυσικός, ο vegan βιολόγος, ο vegan δάσκαλος αγγλικών, ο vegan μάγειρας, ο vegan αρχιτέκτονας, ο vegan οικονομολόγος, ο vegan ξυλουργός, ο vegan περιπτεράς, ο vegan μαθηματικός, κ.ο.κ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η λέξη vegan είναι ο επιθετικός προσδιορισμός του ατόμου ή του πράγματος. Υποδηλώνει δηλ. μια μόνιμη ιδιότητα του φέροντος (ατόμου ή πράγματος). Στα παραπάνω παραδείγματα επαγγελματιών, το άτομο φέρει δύο επιθετικούς προσδιορισμούς: αυτόν που επικοινωνεί το επάγγελμά του και αυτόν που επικοινωνεί το εάν το άτομο είναι vegan. Κάθε προσδιορισμός επικοινωνεί μια μόνιμη ιδιότητα. «Μόνιμη» θα πει ότι θα μας φανούν αστείες φράσεις με τον επιθετικό προσδιορισμό βίγκαν ως εξής:
“Είμαι βίγκαν τις Δευτέρες αλλά όχι τις υπόλοιπες ημέρες.”
“Είμαι vegan όταν οι πελάτες μου είναι vegan”.
Στον ίδιο βαθμό που θα μας φανούν αστείες οι ακόλουθες φράσεις.
“Είμαι μαθηματικός τις Δευτέρες αλλά όχι τις υπόλοιπες ημέρες.”
“Είμαι μαθηματικός όταν διδάσκω μαθηματικά.”
Όπως γνωρίζουν οι vegans, το να είσαι vegan αποτελεί μια συνειδητή και μακροχρόνια δέσμευση. Ή είσαι ή δεν είσαι. Δεν είσαι vegan σήμερα και αύριο τρως ομελέτα γιατί σου έφερε αυγά η γιαγιά σου ή πίνεις ζωικό γάλα στον καφέ σου επειδή στην καφετέρια δεν είχαν φυτικό γάλα ή τρως σπανακοτυρόπιτα επειδή στο χωριό έφτιαξαν με "αγάπη" σπανακοτυρόπιτα. Το να είσαι vegan είναι μόνιμο χαρακτηριστικό σου (ή τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεσή σου, άρα δεν διατυμπανίζεις την εφημερότητα της ιδιότητάς σου).
“Χορτοφάγοι γονείς | Vegan parents”
“Vegan Larissa”
“Vegan τρόπος ζωής: Υποστήριξη-βοήθεια-απορίες”
-----------------------------------------------------
Παράδειγμα:
– Ψάχνω Άγγλο δάσκαλο.
– Να σου δώσω το τηλέφωνο του Γεράσιμου, είναι από την Κεφαλονιά και είναι πολύ καλός Άγγλος δάσκαλος.
– Ρε συ, Άγγλο δάσκαλο θέλω, όχι Έλληνα.
– Μα γιατί; Και ο Γεράσιμος διδάσκει αγγλικά, γιατί δεν σου κάνει; τι περίεργος που είσαι ώρες-ώρες;
– Ποιος σου είπε ότι θέλω να μάθω αγγλικά;
– Τι τον θέλεις τον Άγγλο δάσκαλο λοιπόν;
– Θέλω κάποιον με αγγλική κουλτούρα στο σπίτι μου, για να βοηθά τα παιδιά με τα μαθήματά τους. Άλλη κουλτούρα έχει ο Άγγλος, άλλη ο Έλληνας, δεν νομίζεις;
--------------------------------------
Οι λέξεις σημαίνουν πράγματα. Φέρουν νοήματα. Υποσκάπτουν τον
χαρακτήρα κάποιου ή αναδεικνύουν τις αρετές του. Οι λέξεις έχουν δύναμη.
Κάποιες λέξεις υποδηλώνουν κάποια αρετή. Κάτι επιθυμητό, κάτι ευκταίο, κάτι πολύτιμο. Όπως η λέξη “vegan”.
Vegan είναι το άτομο που δεν τρώει, δεν φορά, δεν χρησιμοποιεί ζώα για κανέναν δικό του σκοπό. Ιδού ο επίσημος ορισμός του βιγκανισμού από την Vegan Society (1944).
"Veganism is a way of living which seeks to exclude, as far as is possible and practicable, all forms of exploitation of, and cruelty to, animals for food, clothing or any other purpose."
Όποιος εφαρμόζει αυτήν την αρχή στη ζωή του λέγεται vegan.
Η λέξη vegan χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός ενός προσώπου για το οποίο μιλούμε. Για παράδειγμα: η Μαρία είναι vegan (πρόσωπο). Vegan πρόσωπο σημαίνει ότι το πρόσωπο φέρει την ιδιότητα του vegan ως μόνιμη ιδιότητα. Επιθετικός προσδιορισμός σημαίνει εξ ορισμού “μόνιμη” ιδιότητα, βλ. [1] και [2]. Ιδού ένα παράδειγμα από τον σύνδεσμο [1]:
«Ήρθε ο όμορφος Νίκος.
Η λέξη "ο όμορφος" είναι επιθετικός προσδιορισμός, γιατί δίνει στο ουσιαστικό "ο Νίκος" μια συγκεκριμένη και μόνιμη ιδιότητα· αυτό σημαίνει ότι την ιδιότητα αυτή (όμορφος) ο Νίκος την έχει τώρα αλλά θα την έχει και σε λίγο και αύριο και μεθαύριο..».
Εκτός από το να περιγράψει πρόσωπα που φέρουν την μόνιμη αυτή ιδιότητα, η λέξη “vegan” χρησιμοποιείται και για να περιγράψει άψυχα πράγματα και εμπειρίες που εξυπηρετούν (είναι συμβατά με) την vegan ζωή. Βίγκαν εστιατόριο. Βίγκαν φαγητό. Βίγκαν γλυκό. Βίγκαν κρουαζιέρα. Βίγκαν διατροφή. Η χρήση του επιθετικού προσδιορισμού μάς κάνει ξεκάθαρο αν το άψυχο είναι βίγκαν ή όχι. Ή αν είναι κατάλληλο για vegans ή όχι. Δεν υπάρχει ενδιάμεση κατάσταση. Ή είναι, ή δεν είναι. Μια σαλάτα που δεν είναι vegan δεν μεταμορφώνεται σε vegan άπαξ και την καταναλώσει κάποιος vegan. Ένα παλτό που δεν είναι vegan δεν μεταμορφώνεται σε vegan άπαξ και το φορέσει κάποιος vegan.
Ας επιστρέψουμε στα έμψυχα όντα.
Μεταξύ των προσώπων που φέρουν την ιδιότητα του vegan, κάποιοι είναι επαγγελματίες. Είναι δηλαδή vegan επαγγελματίες. Ο αντίστοιχος όρος στα αγγλικά είναι “vegan professionals”. Υπάρχει π.χ. ο vegan γραφίστας, ο vegan γιατρός, ο vegan διαιτολόγος, ο vegan κομμωτής, ο vegan γυμναστής, ο vegan βιοκαλλιεργητής, ο vegan εκπαιδευτής σκύλων, ο vegan καθηγητής γεωμετρίας, ο vegan μαθηματικός, ο vegan φυσικός, ο vegan βιολόγος, ο vegan δάσκαλος αγγλικών, ο vegan μάγειρας, ο vegan αρχιτέκτονας, ο vegan οικονομολόγος, ο vegan ξυλουργός, ο vegan περιπτεράς, ο vegan μαθηματικός, κ.ο.κ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις η λέξη vegan είναι ο επιθετικός προσδιορισμός του ατόμου ή του πράγματος. Υποδηλώνει δηλ. μια μόνιμη ιδιότητα του φέροντος (ατόμου ή πράγματος). Στα παραπάνω παραδείγματα επαγγελματιών, το άτομο φέρει δύο επιθετικούς προσδιορισμούς: αυτόν που επικοινωνεί το επάγγελμά του και αυτόν που επικοινωνεί το εάν το άτομο είναι vegan. Κάθε προσδιορισμός επικοινωνεί μια μόνιμη ιδιότητα. «Μόνιμη» θα πει ότι θα μας φανούν αστείες φράσεις με τον επιθετικό προσδιορισμό βίγκαν ως εξής:
“Είμαι βίγκαν τις Δευτέρες αλλά όχι τις υπόλοιπες ημέρες.”
“Είμαι vegan όταν οι πελάτες μου είναι vegan”.
Στον ίδιο βαθμό που θα μας φανούν αστείες οι ακόλουθες φράσεις.
“Είμαι μαθηματικός τις Δευτέρες αλλά όχι τις υπόλοιπες ημέρες.”
“Είμαι μαθηματικός όταν διδάσκω μαθηματικά.”
Όπως γνωρίζουν οι vegans, το να είσαι vegan αποτελεί μια συνειδητή και μακροχρόνια δέσμευση. Ή είσαι ή δεν είσαι. Δεν είσαι vegan σήμερα και αύριο τρως ομελέτα γιατί σου έφερε αυγά η γιαγιά σου ή πίνεις ζωικό γάλα στον καφέ σου επειδή στην καφετέρια δεν είχαν φυτικό γάλα ή τρως σπανακοτυρόπιτα επειδή στο χωριό έφτιαξαν με "αγάπη" σπανακοτυρόπιτα. Το να είσαι vegan είναι μόνιμο χαρακτηριστικό σου (ή τουλάχιστον αυτή είναι η πρόθεσή σου, άρα δεν διατυμπανίζεις την εφημερότητα της ιδιότητάς σου).
Επειδή η Ελλάδα ως χώρα βρίσκεται σχετικά νωρίς στο "ταξίδι" της του βεγκανισμού, και η διασπορά του vegan τρόπου ζωής είναι στα αρχικά της στάδια, όπως και η ανάγκη για την εύρεση προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται σε vegans αλλά και vegan επαγγελματιών (πιθανώς λόγω του ότι η κουλτούρα ενός vegan θεωρείται επιθυμητό χαρακτηριστικό από τους ίδιους τους vegans), διαβλέπω τον κίνδυνο να χάσει η λέξη vegan το νόημά της ακριβώς με τον τρόπο που η λέξη "χορτοφαγία" έχει χάσει το δικό της νόημα.
Για παράδειγμα, αν ρωτήσουμε μερικούς ανθρώπους αν είναι "χορτοφάγοι" κάποιοι θα απαντήσουν θετικά. Αν μετά τους ρωτήσουμε τι τρώνε, θα πάρουμε πολλές διαφορετικές απαντήσεις ή και συνδυασμούς των παρακάτω απαντήσεων:
– τρώω κοτόπουλο και ψάρι
– τρώω αυγά
– τρώω ψάρια
– τρώω κοτόπουλο
– τρώω τυριά (χωρίς να έχω ασχοληθεί αν περιέχουν ζωική πυτιά) [3]
– τρώω γαλακτοκομικά
– κλπ.
Με άλλα λόγια, ο ορισμός του "χορτοφάγου" έχει ξεχειλώσει τόσο ώστε να εξυπηρετεί τις προσωπικές προτιμήσεις (και ίσως και ευχές ή φιλοδοξίες) όσων αποφασίζουν να απέχουν από κάτι ζωικό. Όμως με αυτήν την ξεχειλωμένη έννοια, όλοι οι άνθρωποι είναι χορτοφάγοι. Έχουν ένα κοινό σημείο: ότι κάποιο μέρος των θερμίδων τους προέρχεται από τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Με την ίδια έννοια, όλα τα εστιατόρια που προσφέρουν φάβα θα μπορούν να γράψουν στην πινακίδα τους “vegetarian” εστιατόριo. [Ας πάμε το σκεπτικό αυτό ένα βήμα πιο πέρα: Κάποια πιάτα τους είναι κατάλληλα για vegans. Άρα μπορούν να γράψουν στην πινακίδα τους “vegan” εστιατόριο. Αλλά αυτό αφορά την λέξη vegan, βλ. παρακάτω.] Άρα χρησιμοποιώντας τον όρο «χορτοφάγος» τόσο χαλαρά όσο μας βολεύει, δίνουμε το δικαίωμα στο σουβλατζίδικο της γειτονιάς μας που φτιάχνει ζωικά πιάτα αλλά επίσης και φάβα και μαυρομάτικα με χόρτα και ταμπουλέ και σαλάτα να γράψει στην πινακίδα του “vegetarian”.
Δεν θέλουμε να συμβεί το ίδιο με την λέξη βίγκαν. Οι λόγοι είναι και ηθικοί και πρακτικοί.
Ένας επαγγελματίας που χρησιμοποιεί την λέξη vegan ως επιθετικό προσδιορισμό θα πρέπει να είναι vegan. Όχι plant-based, όχι vegan-friendly, όχι flexitarian, όχι pescatarian, όχι έχω-δική-μου-φιλοσοφία-rian. Για παράδειγμα, ένας vegan διαιτολόγος θα πρέπει να είναι vegan ο ίδιος, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ένας άγγλος καθηγητής αγγλικών θα πρέπει να είναι άγγλος ο ίδιος (βλ. έκθεμα). Αν δεν είναι, και αυτοπροδιορίζεται ή/και παρουσιάζεται στο κοινό ως άγγλος, τότε φέρεται εις βάρος των (πραγματικών) άγγλων καθηγητών αγγλικών και υπάρχει έδαφος για επιβολή νομικών κυρώσεων. Επίσης μπορεί να παραπλανήσει κάποιους καταναλωτές και να τον προτιμήσουν πιστεύοντας πως είναι άγγλος ενώ δεν είναι. Μπορούμε να βρούμε πολλά ακόμα παραδείγματα: ένας απόφοιτος Τμήματος παιδαγωγικών (δάσκαλος δημοτικού σχολείου) που ειδικεύεται στην παράδοση μαθημάτων μαθηματικών δημοτικού δεν μπορεί να παρουσιαστεί ως “μαθηματικός”.
Συσχετιζόμενα με τα παραπάνω, ένα εστιατόριο που χρησιμοποιεί την λέξη “vegan” ως tag ή ως χαρακτηριστικό ή ως μέρος του τίτλου του, θα πρέπει να προσφέρει μόνο vegan πιάτα. Όχι κάποια vegan πιάτα και κάποια μη-vegan. Αν δεν προσφέρει μόνο vegan πιάτα, τότε μπορεί να γράφει στην πινακίδα του “vegan options”. Ξεκάθαρο νόημα η λέξη “vegan”, ξεκάθαρο νόημα η φράση “vegan options”. Αν δεν συμφωνήσουμε με αυτήν την σύμβαση, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε εξίσου σωστό το γράψει την λέξη vegan στην ταμπέλα του ένα σουβλατζίδικο που πουλά και μερικά vegan πιάτα. Ή να θεωρήσουμε εξίσου σωστό να γράψει στην ταμπέλα του “vegan” και “omni”, ή “vegan” και “non-vegan”. Το γιατί μπορεί να θεωρηθεί παράλογη μία ταμπέλα που γράφει “vegan” και “non-vegan” θα είναι θέμα ξεχωριστής ανάρτησης.
Επί του πρακτέου, ένας επαγγελματίας που δεν είναι ο ίδιος vegan αλλά εξυπηρετεί το vegan κοινό θα πρέπει να βρεί έναν τρόπο αυτοπροσδιορισμού που να μην δημιρουργεί ουδεμία υπόνοια ότι ο ίδιος ως άτομο είναι vegan. Παραδείγματα για μη-vegan επαγγελματίες που θέλουν να απευθυνθούν σε vegan κοινό (που γενικά μπορεί να θεωρηθούν ως “vegan-friendly”)
- ο διαιτολόγος που ειδικεύεται στην vegan διατροφή
- ο αγαπημένος γυμναστής των vegan
- ο παιδίατρος που υποστηρίζει vegan παιδιά
- ο παιδίατρος που γνωρίζει την vegan διατροφή
- ο βιβλιοπώλης των vegan
- ο σχεδιαστής μόδας των vegans
- ο vegan-friendly μαιευτήρας
- ο vegan-savvy νηπιαγωγός, κ.λπ.
Με άλλα λόγια, υπάρχουν δύο διαφορετικές ιδιότητες (η κάθε
μία προσδίδει κάποιο χαρακτηριστικό στον φέροντα), που πρέπει να είναι
ξεκάθαρες όταν επικοινωνούμε: μία ιδιότητα είναι ο vegan επαγγελματίας και μία
άλλη ιδιότητα είναι ο επαγγελματίας που εξυπηρετεί vegans (vegan πρόσωπα).
Κάποια πρόσωπα έχουν και τις δύο ιδιότητες, κάποια μόνο την μία. Αυτός που έχει
την ιδιότητα του vegan, είναι αναγκαστικά vegan-friendly στο επάγγελμά του
(εκτός περιπτώσεων όπου η ιδιότητα του vegan είναι ασύμβατη με το επάγγελμα).
Αλλά δεν ισχύει εξ ορισμού το αντίθετο, δηλ. ο vegan-friendly δεν είναι
απαραιτήτως vegan. Εμείς οι vegans, όπως και οποιοσδήποτε καταναλωτής
προϊόντων, υπηρεσιών, ιδεών, εμπειριών, τόπων, έχουμε δικαίωμα να γνωρίζουμε
τις πληροφορίες που μας αφορούν και να τις λαμβάνουμε γρήγορα και με ακρίβεια.
Για παράδειγμα, το να αποκαλούμε “vegan νηπιαγωγό” έναν νηπιαγωγό που γνωρίζει
πώς να φερθεί σε vegan παιδάκια είναι εμφανώς λάθος γλωσσικά, αλλά και δημιουργεί
εσφαλμένες εντυπώσεις.
Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις που μας
φαίνεται γραμματικά αρκετά σωστό ο επιθετικός προσδιορισμός να αφορά το
κοινό-στόχο του επαγγελματία και όχι τον επαγγελματία-άνθρωπο. Αν, κυρίως χάριν
τέτοιων οριακών περιπτώσεων, επιτρέψουμε την κατάχρηση του όρου vegan ως
επιθετικό προσδιορισμό επαγγελματιών που δεν είναι vegan θα φτάσουμε να έχουμε
την ανάγκη *δεύτερου* επιθετικού προσδιορισμού, συνεπώς η γλώσσα μας θα παύσει
να μεταφέρει μηνύματα γρήγορα ή/και με ακρίβεια. Ακολουθεί σχετικό παράδειγμα.
Μιλούν δύο vegans μεταξύ τους (οι συμμετέχοντες έχουν αποδεχθεί ως φυσιολογική την παρατυπία του να αποκαλείται vegan επαγγελματίας κάποιος που δεν είναι απαραιτήτως vegan):
– Α, σου βρήκα vegan γυμναστή.
– Αλήθεια; Τέλεια. Είναι vegan ο vegan γυμναστής;
– Όχι, δεν είναι vegan.
– Α, δηλαδή είναι μη-vegan vegan γυμναστής. Ρε συ, εγώ θα προτιμούσα να βρω vegan vegan γυμναστή.
– Ναι, αλλά οι πελάτες του είναι --οι περισσότεροι-- vegan.
– Δηλαδή δεν εξειδικεύεται μόνο σε vegans. Δεν ξέρω… Δεν είναι vegan ο ίδιος, δεν εξειδικεύεται μόνο σε vegans… Νομίζω θα ήθελα vegan vegan γυμναστή!
Άλλο παράδειγμα. Μιλούν δύο vegans μεταξύ τους:
– Βρήκα έναν καταπληκτικό vegan παιδίατρο.
– Αλήθεια; Είναι vegan ο vegan παιδίατρος;
– Ναι, ρε συ. Είναι vegan ο vegan παιδίατρος.
Ακόμα και αν η διάκριση μεταξύ «vegan επαγγελματία» και επαγγελματία που απευθύνεται σε vegans δεν απέρρεε από την γραμματική της γλώσσας μας, θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε, vegans και επαγγελματίες, την ίδια λεκτική σύμβαση. “Vegan επαγγελματίας” είναι ο vegan άνθρωπος με το συγκεκριμένο επάγγελμα. “Επαγγελματίας που απευθύνεται σε vegans” είναι ένας επαγγελματίας (όχι απαραιτήτως vegan) που απευθύνεται σε vegans (όχι απαραιτήτως μόνο σε vegans). Αν απευθύνεται μόνο σε vegans τότε μπορεί να φέρει την σήμανση «μόνο για vegans» ή μια παρεμφερή σήμανση. Είναι εμφανές ότι με το να αποκαλέσουμε κάποιον ως “vegan επαγγελματία” ενώ (α) ούτε είναι vegan (β) ούτε δουλεύει αποκλειστικά για vegan κοινό, διαπράττουμε διπλό σφάλμα.
Αν επιτρέψουμε την χρήση του όρου vegan κατά πώς βολεύει τον κάθε επαγγελματία, δεν θα μου φανεί καθόλου παράξενο να συναντήσουμε vegan παιδίατρο που προτείνει π.χ. ψάρια ή ζωικά γαλακτοκομικά στα παιδιά που παρακολουθεί. Και φανταστείτε τότε διαλόγους σαν τον παρακάτω, μεταξύ δύο μαμάδων η μία εκ των οποίων είναι vegan. Διαλόγους στους οποίους η βασική λειτουργία της λέξης vegan (το να σημάνει δηλαδή τον άνθρωπο που έχει υιοθετήσει την αρχή του βεγκανισμού στη ζωή του) έχει εντελώς παρεκτραπεί στο να σημαίνει ό, τι νάναι (ή μάλλον ό,τι κάνει τον γιατρό ή τον γονέα να νιώθει ασφαλής). Υπάρχει ο όρος “κανονικοποίηση της απόκλισης” (normalisation of deviance) που περιγράφει κατά την γνώμη μου τέλεια αυτό το μελλοντικό σενάριο. Με απλά λόγια, όσο χρησιμοποιείται κάποιος όρος εσφαλμένα, τόσο τον συνηθίζουμε, και τόσο αποδεχόμαστε την χρήση του. Και στο τέλος θεωρούμε σωστή την εσφαλμένη χρήση του.
– Βρήκα μια καταπληκτική vegan παιδίατρο. Πηγαίνω πλέον τα παιδιά μου σε αυτήν.
– Αλήθεια; Για πες; Σου έδωσε πλάνο διατροφής;
– Ναι, ένα ενδεικτικό. Επειδή είμαστε vegan, έχει ελάχιστα ζωικά: Μία φορά την εβδομάδα μοσχάρι, μία φορά κοτόπουλο, μία ψάρι, λίγο τυρί καθημερινά, λίγο κατσικίσιο γιαούρτι, και τις υπόλοιπες ό,τι θέλουμε από vegan φαγητά. Δεν θέλω να δίνω ζωικά στα παιδιά μου, αλλά τι να κάνω, αφού το είπε η vegan παιδίατρος.
– Αχ ωραίο φαίνεται! Και μας ταιριάζει! Τελικά μάλλον είμαστε και μεις σχεδόν vegan οικογενειακώς. Έτσι κι αλλιώς δεν τρώμε παρά ελάχιστο μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρι, τυρί. Θα αγοράζουμε πλέον κατσικίσιο γιαούρτι και έτσι θα γίνουμε τελείως vegan.
Εν κατακλείδι, θεωρώ υποχρέωση κάθε vegan να διαφυλάξει το νόημα της λέξης vegan. Και υποχρέωση κάθε επαγγελματία να χρησιμοποιεί την λέξη “vegan” με τρόπο που να μην μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα για το εάν ο επαγγελματίας έχει ασπαστεί στην προσωπική του ζωή τις αρχές του βεγκανισμού. Παραθέτω παραδείγματα του πώς αυτοπροσδιορίζονται vegan επαγγελματίες στο παράρτημα. Από την μελέτη των κειμένων αυτών και πολλών άλλων vegan επαγγελματιών, είναι εμφανές ότι τα κείμενά τους δίνουν πληροφορίες για την απόφαση που πήραν (να γίνουν vegan), για το πόσο καιρό είναι vegan, για το τί δράσεις διάδοσης του βεγκανισμού αναλαμβάνουν στο πλαίσιο του επαγγέλματός τους ή στον ελεύθερο χρόνο τους. Είναι εντυπωσιακό ότι επαγγελματίες που έγιναν πρόσφατα (πριν 3-4 έτη) vegan,δεν προβάλλουν τον βεγκανισμό τους προς τα έξω, αλλά προβάλλουν το επάγγελμά τους, την πρόσφατή ειδίκευσή τους (σε vegan κοινό) και το κοινό τους, π.χ. αντί “ο vegan ΧΧΧ” γράφουν “ο αγαπημένος ΧΧΧ των vegans”. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δείχνει σεβασμό προς την ιδέα του βεγκανισμού, όπως και σοβαρότητα και ταπεινοφροσύνη, αρετές που βρίσκονται σε σχετική σπανιότητα στις μέρες μας.
Συνοψίζοντας, ο όρος «ο vegan επαγγελματίας» σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό από τον όρο «ο επαγγελματίας των vegan» ή «ο των vegan επαγγελματίας». Συγκρίνετε τις εξής φράσεις:
Στην πρώτη φράση είναι ξεκάθαρο ότι ο γυμναστής είναι vegan. Στην δεύτερη είναι ξεκάθαρο ότι οι πελάτες του είναι vegan. Παρατηρήστε ότι η 2η φράση δεν μας δίνει καμμία πληροφορία για το εάν ο γυμναστής είναι vegan ως άτομο. Αλλά μας δίνει ξεκάθαρα την πληροφορία ότι γυμνάζει (και;) vegan άτομα. Εν κατακλείδι, οι φράσεις /όροι:
Την επόμενη φορά λοιπόν που κάποιος θα μας προτείνει “Άγγλο” καθηγητή αγγλικών από την Κεφαλλονιά, καλύτερα να απαντήσουμε ως εξής:
[...]
– Μα γιατί; Και ο Γεράσιμος διδάσκει αγγλικά, γιατί δεν σου κάνει; τι περίεργος που είσαι ώρες-ώρες;
– Εντάξει ρε συ. Άγγλος θα πει “από την Αγγλία” ρε συ, όχι “από την Κεφαλονιά”. Αν ο ίδιος ο Γεράσιμος, που ασχολείται και με την αγγλική γλώσσα, δεν καταλαβαίνει την διαφορά, αλλά και σε έπεισε ότι είναι και Άγγλος, τότε δεν τον θέλω δυό φορές.
Μιλούν δύο vegans μεταξύ τους (οι συμμετέχοντες έχουν αποδεχθεί ως φυσιολογική την παρατυπία του να αποκαλείται vegan επαγγελματίας κάποιος που δεν είναι απαραιτήτως vegan):
– Α, σου βρήκα vegan γυμναστή.
– Αλήθεια; Τέλεια. Είναι vegan ο vegan γυμναστής;
– Όχι, δεν είναι vegan.
– Α, δηλαδή είναι μη-vegan vegan γυμναστής. Ρε συ, εγώ θα προτιμούσα να βρω vegan vegan γυμναστή.
– Ναι, αλλά οι πελάτες του είναι --οι περισσότεροι-- vegan.
– Δηλαδή δεν εξειδικεύεται μόνο σε vegans. Δεν ξέρω… Δεν είναι vegan ο ίδιος, δεν εξειδικεύεται μόνο σε vegans… Νομίζω θα ήθελα vegan vegan γυμναστή!
Άλλο παράδειγμα. Μιλούν δύο vegans μεταξύ τους:
– Βρήκα έναν καταπληκτικό vegan παιδίατρο.
– Αλήθεια; Είναι vegan ο vegan παιδίατρος;
– Ναι, ρε συ. Είναι vegan ο vegan παιδίατρος.
Ακόμα και αν η διάκριση μεταξύ «vegan επαγγελματία» και επαγγελματία που απευθύνεται σε vegans δεν απέρρεε από την γραμματική της γλώσσας μας, θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε, vegans και επαγγελματίες, την ίδια λεκτική σύμβαση. “Vegan επαγγελματίας” είναι ο vegan άνθρωπος με το συγκεκριμένο επάγγελμα. “Επαγγελματίας που απευθύνεται σε vegans” είναι ένας επαγγελματίας (όχι απαραιτήτως vegan) που απευθύνεται σε vegans (όχι απαραιτήτως μόνο σε vegans). Αν απευθύνεται μόνο σε vegans τότε μπορεί να φέρει την σήμανση «μόνο για vegans» ή μια παρεμφερή σήμανση. Είναι εμφανές ότι με το να αποκαλέσουμε κάποιον ως “vegan επαγγελματία” ενώ (α) ούτε είναι vegan (β) ούτε δουλεύει αποκλειστικά για vegan κοινό, διαπράττουμε διπλό σφάλμα.
Αν επιτρέψουμε την χρήση του όρου vegan κατά πώς βολεύει τον κάθε επαγγελματία, δεν θα μου φανεί καθόλου παράξενο να συναντήσουμε vegan παιδίατρο που προτείνει π.χ. ψάρια ή ζωικά γαλακτοκομικά στα παιδιά που παρακολουθεί. Και φανταστείτε τότε διαλόγους σαν τον παρακάτω, μεταξύ δύο μαμάδων η μία εκ των οποίων είναι vegan. Διαλόγους στους οποίους η βασική λειτουργία της λέξης vegan (το να σημάνει δηλαδή τον άνθρωπο που έχει υιοθετήσει την αρχή του βεγκανισμού στη ζωή του) έχει εντελώς παρεκτραπεί στο να σημαίνει ό, τι νάναι (ή μάλλον ό,τι κάνει τον γιατρό ή τον γονέα να νιώθει ασφαλής). Υπάρχει ο όρος “κανονικοποίηση της απόκλισης” (normalisation of deviance) που περιγράφει κατά την γνώμη μου τέλεια αυτό το μελλοντικό σενάριο. Με απλά λόγια, όσο χρησιμοποιείται κάποιος όρος εσφαλμένα, τόσο τον συνηθίζουμε, και τόσο αποδεχόμαστε την χρήση του. Και στο τέλος θεωρούμε σωστή την εσφαλμένη χρήση του.
– Βρήκα μια καταπληκτική vegan παιδίατρο. Πηγαίνω πλέον τα παιδιά μου σε αυτήν.
– Αλήθεια; Για πες; Σου έδωσε πλάνο διατροφής;
– Ναι, ένα ενδεικτικό. Επειδή είμαστε vegan, έχει ελάχιστα ζωικά: Μία φορά την εβδομάδα μοσχάρι, μία φορά κοτόπουλο, μία ψάρι, λίγο τυρί καθημερινά, λίγο κατσικίσιο γιαούρτι, και τις υπόλοιπες ό,τι θέλουμε από vegan φαγητά. Δεν θέλω να δίνω ζωικά στα παιδιά μου, αλλά τι να κάνω, αφού το είπε η vegan παιδίατρος.
– Αχ ωραίο φαίνεται! Και μας ταιριάζει! Τελικά μάλλον είμαστε και μεις σχεδόν vegan οικογενειακώς. Έτσι κι αλλιώς δεν τρώμε παρά ελάχιστο μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρι, τυρί. Θα αγοράζουμε πλέον κατσικίσιο γιαούρτι και έτσι θα γίνουμε τελείως vegan.
Εν κατακλείδι, θεωρώ υποχρέωση κάθε vegan να διαφυλάξει το νόημα της λέξης vegan. Και υποχρέωση κάθε επαγγελματία να χρησιμοποιεί την λέξη “vegan” με τρόπο που να μην μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένα συμπεράσματα για το εάν ο επαγγελματίας έχει ασπαστεί στην προσωπική του ζωή τις αρχές του βεγκανισμού. Παραθέτω παραδείγματα του πώς αυτοπροσδιορίζονται vegan επαγγελματίες στο παράρτημα. Από την μελέτη των κειμένων αυτών και πολλών άλλων vegan επαγγελματιών, είναι εμφανές ότι τα κείμενά τους δίνουν πληροφορίες για την απόφαση που πήραν (να γίνουν vegan), για το πόσο καιρό είναι vegan, για το τί δράσεις διάδοσης του βεγκανισμού αναλαμβάνουν στο πλαίσιο του επαγγέλματός τους ή στον ελεύθερο χρόνο τους. Είναι εντυπωσιακό ότι επαγγελματίες που έγιναν πρόσφατα (πριν 3-4 έτη) vegan,δεν προβάλλουν τον βεγκανισμό τους προς τα έξω, αλλά προβάλλουν το επάγγελμά τους, την πρόσφατή ειδίκευσή τους (σε vegan κοινό) και το κοινό τους, π.χ. αντί “ο vegan ΧΧΧ” γράφουν “ο αγαπημένος ΧΧΧ των vegans”. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δείχνει σεβασμό προς την ιδέα του βεγκανισμού, όπως και σοβαρότητα και ταπεινοφροσύνη, αρετές που βρίσκονται σε σχετική σπανιότητα στις μέρες μας.
Συνοψίζοντας, ο όρος «ο vegan επαγγελματίας» σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό από τον όρο «ο επαγγελματίας των vegan» ή «ο των vegan επαγγελματίας». Συγκρίνετε τις εξής φράσεις:
- Ήρθε ο γυμναστής, ο vegan
- Ήρθε ο γυμναστής, των vegan.
Στην πρώτη φράση είναι ξεκάθαρο ότι ο γυμναστής είναι vegan. Στην δεύτερη είναι ξεκάθαρο ότι οι πελάτες του είναι vegan. Παρατηρήστε ότι η 2η φράση δεν μας δίνει καμμία πληροφορία για το εάν ο γυμναστής είναι vegan ως άτομο. Αλλά μας δίνει ξεκάθαρα την πληροφορία ότι γυμνάζει (και;) vegan άτομα. Εν κατακλείδι, οι φράσεις /όροι:
- ο vegan γυμναστής
- ο των vegan γυμναστής
Την επόμενη φορά λοιπόν που κάποιος θα μας προτείνει “Άγγλο” καθηγητή αγγλικών από την Κεφαλλονιά, καλύτερα να απαντήσουμε ως εξής:
[...]
– Μα γιατί; Και ο Γεράσιμος διδάσκει αγγλικά, γιατί δεν σου κάνει; τι περίεργος που είσαι ώρες-ώρες;
– Εντάξει ρε συ. Άγγλος θα πει “από την Αγγλία” ρε συ, όχι “από την Κεφαλονιά”. Αν ο ίδιος ο Γεράσιμος, που ασχολείται και με την αγγλική γλώσσα, δεν καταλαβαίνει την διαφορά, αλλά και σε έπεισε ότι είναι και Άγγλος, τότε δεν τον θέλω δυό φορές.
Παράρτημα
Vegan διαιτολόγος (vegan Registered Dietitian) Ginny Messina
«When I
first decided to be a dietitian, I had no particular interest in vegetarian
diets. Rather, I was simply interested in food and nutrition. I liked the
puzzle of creating diets. Vegetarianism wasn’t even a blip on my radar screen
as I went through my dietetics program and then graduate school as an omnivore.
At the same
time, I was very much an advocate for animals and pretty sensitive to animal
rights. What a big disconnect, huh? […]
Five years
later I took a job working for the Physicians
Committee for Responsible Medicine (PCRM) and once again, made a huge leap in my
dedication to ethical eating. I was hired by this organization to develop
materials about vegan diet. Well, I could hardly tell people not to eat eggs
and dairy if I was eating them myself. So I began to read more about factory
farming and learned–to my very great surprise–that animals suffer just as much
on dairy and egg farms as they do in meat production.
That was an
incredible period of personal and professional growth for me. I learned tons
about diet. Just as importantly, I unlearned a bunch of the wrong ideas I had
picked up throughout my schooling and work. I cared deeply about diet and its
effects on animals. And, I found myself in a remarkable position to help other
people who were eating, or trying to eat, vegan diets. What a lucky
thing–somehow, I had landed exactly where I belonged.»
Vegan biologist
“Veganism is
about animal rights. It’s a strive to minimize one’s contribution to animal
suffering.
However,
some peo ple mainly – or almost exclusively – argue for veganism based on
environment and health. First of all, I would assume that it would only apply
to diet – veganism is much more than that. Since, I’ve never seen an argument
to avoid leather for health reasons.[…]
It’s very
frustrating to see that people use pseudoscience, myths and just plain lies to
argue for veganism when we have so
many good
arguments to be vegan. I’ve written a post trying to argue from an ethics
perspective.
With the
rising interest about veganism we could perhaps start getting rid of the
classical stereotype of an irrational pseudoscience vegan and actually show the
rational ethical side of things. Not only because I think it benefits the
animals in the long run, but also, pseudoscience is really a threat to society.”
Vegan physicist
“On this
website, you will find blog posts about college, blackness, and everything in
between (which is a lot, let me tell you). You will also find physics study
guides and tutorials so that you can get your grades together as you get woke.
So take a look. See what’s good. I’m so glad to have you.”
Vegan scientist
“About Vegan Scientist: I'm hoping this blog can be a good resource for people who don't cover up their ethical beliefs when they put on their lab coats. There are many references for animal-free ingredients and substitutions for food, but what about that dextrose or the BSA you are using in the lab? After all, us lab rats need to look out for each other. […] I've had this blog called this since it started in 2009.”Vegan coach Patty Knutson
“Welcome to
Vegan Coach, Your Home For EASY Vegan Cooking
Hello, I'm
Patty Knutson, but my friends call me Sassy.
Vegan since
1994, and proud of it. :) “
Vegan chef Beverly Lynn Bennett
“In 1987, I
became a vegetarian, and a few years later I went completely vegan, and it was
the best decision I ever made! I never felt healthier, and knowing that I was
no longer contributing to animal suffering made me feel even better. As a
vegan, I can bake and sauté with the best of them, and I'm passionate about
showing the world just how delicious and nutritious food can actually be when
it's free of animal ingredients.
In the early
1990s, I was fortunate enough to discover that a few vegetarian restaurants
actually existed in Northeast Ohio, where I lived at the time. There, I was
finally able to put my culinary talents to work without compromising my values.
I worked at several vegetarian restaurants in the years that would follow, my
favorite of which was the famed Zephyr vegetarian restaurant (now a
non-vegetarian pub) located near Kent State University, where I worked for four
years as chef. From 1998 to 2000, I was the vegan chef at Tabor's Thyme Cafe,
formerly a mostly organic, vegetarian restaurant in Berea, Ohio.”
Vegan accountant
“We believe
it is important to focus our energy on working with people who have ethical
values. We believe our passion for Veganism and ethical trading means we can
offer UK tax, management and compliance services that go well above and beyond
any service that you could get elsewhere.”
“Hello
Friends... as a lot of you are aware, I have a serious passion for what I
believe is the biggest movement in today's society. Being more ethical through
Veganism. [...]
I have been
working as an accountant for 7 years, now a tax and performance management
specialist and am now PROUD TO ANNOUNCE MY OWN SERVICES!!!!
It has been
a slow process due to the influx of new clients I have had in the recent few
months as my energy has been focused on helping them get up & running. I am
now pleased to be in the process of recruiting my first team member (Vegan of
course!), so am able to take on more work and help more Vegans, Yogis,
Meditators & other people with a passion for ethics, health and the
environment!” [7 Σεπτ
2017]
Vegan Engineer Thom Quinoa
“Hey! I'm
Thom Quinoa, The Vegan Engineer. I have never eaten meat and have been vegan
since 2013. I have been leading the Facebook group Birmingham Vegans since
2015. We now have over 5100 members and are growing at a rate of 300 people a
month. I host 3-4 vegan social events every month and during the socials I have
seen countless people go vegan and many vegans gain the confidence to become
activists. Because of this I believe community building is an extremely
powerful form of activism. I also frequently take part in street activism, run
a lot, play guitar and do standup comedy.”
Vegan Professionals, LinkedIn group
“This is a
group for professionals in any field who are vegan. Join this group to network
with compassionate business people, volunteers, and activists. Share your
knowledge of how to create a vegan-friendly business, how to work in
non-vegan-friendly environments, or how to incorporate your values into your
professional life.”
Αναφορές
[1] http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/epithetikos-katigorimatikos.htm[2] http://users.sch.gr/ipap/thematographia/the-doc/prosdiorismoi.pdf
[3] The sadness of milk | Η θλίψη που λέγεται γάλα. http://veganmamagr.blogspot.gr/2017/09/the-sadness-of-milk.html
-------------------------------
Not vegan? Please visit www.HowDoIGoVegan.com
Vegan? Please visit www.AbolitionistApproach.com
---------------------------------
"Αν δεν είσαι vegan, γίνε vegan. Η ολική χορτοφαγία (veganism) είναι μη-βία. Κυρίως είναι μη-βία προς άλλα αισθανόμενα όντα. Αλλά είναι και μη-βία προς τη γη και μη-βία προς τον εαυτό σου.
Και ποτέ, μα ποτέ, μην πεισθείς από την παράλογη ιδέα ότι πρέπει να προωθήσουμε την "χαρούμενη εκμετάλλευση" των ζώων ώστε οι άνθρωποι να γίνουν vegan. Ολόκληρη η βιομηχανία της "χαρούμενης εκμετάλλευσης" έχει μόνο έναν στόχο: να κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν άνετα με την εκμετάλλευση των ζώων και να την συνεχίσουν.
Η ολική χορτοφαγία είναι ΔΙΚΗ ΜΑΣ επιλογή. Έχουμε την ικανότητα να πούμε όχι στη βία. Έχουμε την ικανότητα να αναγνωρίσουμε τα ζώα ως πρόσωπα/άτομα. Έχουμε την ικανότητα να αρνηθούμε τα ζώα ως ιδιοκτησία. Έχουμε την ικανότητα να πούμε όχι στο σπισισμό. Έχουμε την ικανότητα να λύσουμε το πρόβλημα της εκμετάλλευσης των ζώων με τον μοναδικό τρόπο που υπάρχει: καταργώντας τη ζήτηση για ζωικά προϊόντα."
Ελεύθερη μετάφραση (και αρχικό κείμενο) από την ιστοσελίδα του Professor Gary Francione, Rutgers School of Law-Newark, USA.
---------------------------------
"If you are not vegan, please go vegan. Veganism is about nonviolence. First and foremost, it’s about nonviolence to other sentient beings. But it’s also about nonviolence to the earth and nonviolence to yourself.
And never, ever buy into the nonsensical notion that we need to promote “happy exploitation” in order to get people to go vegan. It’s the opposite: the entire “happy exploitation” industry has one goal: to make the public more comfortable about animal exploitation.
Veganism is OUR choice. We have the ability to say no to violence. We have the ability to affirm the personhood of animals. We have the ability to reject the status of animals as property. We have the ability to say no to speciesism. We have the ability to solve the problem of animal exploitation in the only way it can be solved: by abolishing the demand for animal products."
Source: website of Professor Gary Francione, Rutgers School of Law-Newark, USA.
